Konwencja Stambulska, czyli Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet oraz przemocy domowej, została otwarta do podpisu w Stambule 11 maja 2011 roku i jest uważana za jeden z najważniejszych dokumentów międzynarodowych mających na celu ochronę kobiet przed przemocą. Dokument ten określa szczegółowe standardy i zobowiązania, które państwa-sygnatariusze powinny wdrożyć, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy, chronić ofiary oraz pociągać sprawców do odpowiedzialności.
Główne założenia Konwencji Stambulskiej to:
- Zapobieganie przemocy: Państwa zobowiązują się do wdrażania kampanii edukacyjnych, szkoleń oraz innych działań mających na celu podnoszenie świadomości społecznej o przyczynach przemocy wobec kobiet i sposobach jej zapobiegania.
- Ochrona ofiar: Konwencja zobowiązuje kraje do zapewnienia szerokiego wsparcia dla ofiar przemocy, w tym m.in. dostępu do schronisk, infolinii oraz usług doradczych, które mają pomóc kobietom w radzeniu sobie z sytuacją kryzysową.
- Ściganie sprawców: Dokument zobowiązuje państwa do odpowiedniego reagowania na akty przemocy oraz do tworzenia ram prawnych, które pozwolą skutecznie ścigać i karać sprawców. Zawiera też wymogi dotyczące wsparcia dla ofiar w procesach sądowych.
- Zintegrowana polityka i współpraca międzyinstytucjonalna: Konwencja kładzie nacisk na konieczność współpracy różnych instytucji, takich jak policja, sądy, ośrodki wsparcia, edukacja i opieka zdrowotna, w celu skuteczniejszego zwalczania przemocy i pomocy ofiarom.
- Podejście oparte na płci: Konwencja uznaje, że przemoc wobec kobiet jest przejawem historycznej nierówności między kobietami a mężczyznami i że konieczne jest podejście uwzględniające perspektywę płci w zwalczaniu tego zjawiska.
Konwencja Stambulska to pierwszy międzynarodowy traktat, który definiuje przemoc wobec kobiet jako formę dyskryminacji i naruszenie praw człowieka. Została przyjęta przez wiele krajów, jednak jej wdrażanie wciąż napotyka na wyzwania w różnych państwach, ze względu na kwestie polityczne, społeczne i kulturowe.
Belgia Wzmacnia Wsparcie dla Ofiar Przemocy ze Względu na Płeć
Belgia w ostatnich latach zwiększyła swoje wysiłki w zakresie wsparcia dla ofiar przemocy ze względu na płeć, zgodnie z postanowieniami Konwencji Stambulskiej. Wiele nowych inicjatyw ma na celu wzmocnienie ochrony i pomocy dla osób dotkniętych przemocą. Przykładem takiego wsparcia jest portal internetowy “victimes.be” (https://victimes.cfwb.be/), który oferuje przydatne informacje dla ofiar i ich bliskich. Strona została zaktualizowana, aby ułatwić dostęp do informacji na temat dostępnych usług, zwłaszcza dla osób doświadczających przemocy domowej i rodzinnej.
Jednakże warto zauważyć, że we Flandrii dominuje tendencja do tworzenia nowych punktów zgłoszeń, zamiast inwestowania w już istniejące struktury wsparcia. Przykładem tego podejścia jest punkt zgłoszeń Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag, otwarty we wrześniu 2024 roku z inicjatywy minister flamandzkiej ds. sprawiedliwości, Zuhal Demir (N-VA). Niemniej jednak szesnaście organizacji, takich jak Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), Child Focus, linia pomocy 1712 oraz Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling (VECK), wyraziło krytyczne stanowisko wobec tej inicjatywy. Wskazują one na brak konsultacji społecznych, niewystarczające ramy prawne oraz dublowanie działań już istniejących struktur, które zmagają się z brakami finansowymi i długimi listami oczekujących. Organizacje te podkreślają, że bardziej efektywne byłoby wzmocnienie istniejących struktur, takich jak CAW, CLB czy Stop It Now!, które już oferują podobne wsparcie.
Kluczowe Inicjatywy Wsparcia Ofiar w Zależności od Typu Przemocy
Belgia oferuje wsparcie dla ofiar przemocy domowej i rodzinnej na różnych poziomach administracyjnych – federalnym, regionalnym i wspólnotowym – a programy te są rozwijane od 2019 roku.
Przemoc Domowa i Rodzinna
W odpowiedzi na zalecenia GREVIO, Krajowy Plan Działań na lata 2021-2025 koncentruje się na ułatwieniu dostępu dzieciom narażonym na przemoc domową do odpowiednich usług ochrony i wsparcia. Ustawa z 13 lipca 2023 roku, zgodna z Konwencją Stambulską, uznaje za ofiary dzieci będące świadkami przemocy, choć niekoniecznie za ofiary bezpośrednie.
https://www.stradalex.com/fr/sl_news/document/sl_news_article20230906-2-fr.
Aby usprawnić współpracę pomiędzy specjalistycznymi służbami wspierającymi ofiary przemocy ze względu na płeć oraz służbami ochrony dzieci, Federacja Walonia-Bruksela i Region Waloński od 2022 roku wdrażają interdyscyplinarne programy wsparcia, które mają na celu kompleksową opiekę nad kobietami i dziećmi będącymi ofiarami przemocy. https://www.solidarite-femmes.be/nos-services/
We Flandrii narzędzie Kindreflex https://kindreflex.be/, stworzone z myślą o uwrażliwieniu specjalistów na przypadki przemocy wobec dzieci, jest obecnie stosowane w ośrodkach pierwszej linii, centrach zdrowia psychicznego oraz szpitalach. Dzięki wsparciu VECK, narzędzie to wdrażane jest również w sektorze pomocy młodzieży.
Projekty Pilotażowe i Specjalistyczna Pomoc
W Brukseli, w ramach Planu Walki z Przemocą wobec Kobiet (2020-2024), powstały komórki Emergency Victim Assistance (EVA), składające się ze specjalnie przeszkolonych funkcjonariuszy policji, aby zapewnić odpowiednią pomoc ofiarom przemocy domowej i seksualnej;
- Centre-ville : 02 279 75 39 ou zpz.polbru.rech.eva@polbru.belgium.eu
- Ixelles : 02 279 75 39 ou zpz.polbru.rech.eva@polbru.belgium.eu
- Evere : 02 249.20.30/0471/94.38.72 ou zpz.bruno.eva@police.belgium.eu
- Anderlecht : 02 559 80 00 ou zpz.midi-zuid.EVA@police.belgium.eu
- Etterbeek : 02 788 93 30
- Uccle/Watermael-Boitsfort/Auderghem : zpz.marlow.sav-slb@police.belgium.eu ou via le site web
Projekt LVA (Lawyers Victim Assistance) oferuje bezpłatną pomoc prawną dla ofiar przemocy na tle płciowym, choć obecnie dostępny jest wyłącznie w Brukseli.
Aż do 13 maja 2025 roku oferowane są bezpłatne konsultacje prawne w ramach projektu pilotażowego. mail LVA@barreaudebruxelles.be lub tel 0478/115 488
Centrum Olista https://safe.brussels/fr/olista, utworzone przy wsparciu regionu brukselskiego, działa jako centrum kompleksowej pomocy ofiarom przemocy rodzinnej, oferując wsparcie prawne, psychospołeczne, administracyjne oraz medyczne.
Bezpieczne Zakwaterowanie i Wsparcie dla Ofiar
Od 2019 roku w Belgii otwarto nowe schroniska dla ofiar przemocy domowej, które oferują bezpieczne zakwaterowanie oraz wsparcie psychologiczne, społeczne i prawne. W Brukseli w 2022 roku otwarto dwa schroniska: jedno dla ofiar przemocy rodzinnej, a drugie dla młodzieży LGBTQIA+.
Region Waloński ogłosił natomiast programy wsparcia dla ofiar przemocy w procesie odzyskiwania samodzielności, oferując zarówno mieszkania przejściowe, jak i długoterminowe (obecnie jest to 898 miejsc).
W regionie flamandzkim centra „Veilig Huis” (dawniej Family Justice Centers) łączą różne usługi zaangażowane w przeciwdziałanie przemocy domowej. Obecnie istnieją takie centra w Ostendzie, Kortrijk, Gandawie, Antwerpii, Mechelen, Halle, Leuven, Geel i Hasselt.
Wciąż Istniejące Wyzwania
Chociaż Belgia jest sygnatariuszem Konwencji Stambulskiej, nadal istnieją obszary wymagające poprawy, zwłaszcza jeśli chodzi o współpracę między różnymi poziomami administracyjnymi oraz odpowiednie finansowanie dla już istniejących struktur wsparcia. Pomimo nowych inicjatyw ofiary wciąż napotykają na trudności w dostępie do kompleksowej pomocy, a brak regularnych szkoleń dla funkcjonariuszy policji stanowi wyzwanie dla skutecznych działań na rzecz ochrony ofiar.
Belgia, rozwijając swoje wysiłki na rzecz przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, czyni znaczące kroki naprzód. Jednak aby w pełni sprostać potrzebom ofiar i wypełniać zobowiązania wynikające z Konwencji Stambulskiej, konieczne są dalsze usprawnienia, lepsza koordynacja oraz stabilne wsparcie finansowe dla istniejących struktur.
