Nowe przepisy dotyczące odpowiedzialności małoletnich w Księdze 6 belgijskiego Kodeksu cywilnego wprowadzają istotne zmiany. Małoletni poniżej 12. roku życia są teraz uznawani za osoby nieodpowiedzialne cywilnie, co zwalnia ich rodziców z odpowiedzialności za ich działania, choć nadal ponoszą oni odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzieci. W przypadku małoletnich w wieku 12 lat i starszych ich odpowiedzialność pozostaje utrzymana, jednak sędzia ma możliwość złagodzenia wysokości odszkodowania. Rodzice i opiekunowie ponoszą odpowiedzialność obiektywną (bez konieczności wykazania winy) za małoletnich poniżej 16. roku życia, natomiast w przypadku małoletnich powyżej 16. roku życia ich odpowiedzialność jest uzależniona od popełnienia uchybienia. Reforma ta ma na celu ochronę zarówno małoletnich, jak i ofiar.
Reforma prawa odpowiedzialności cywilnej w Belgii
Nowa Księga 6 belgijskiego Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w 2024 roku, gruntownie reformuje prawo odpowiedzialności cywilnej w Belgii. Specjalna sekcja poświęcona jest odpowiedzialności małoletnich oraz osób z zaburzeniami psychicznymi. Poniżej przedstawiono nowe zasady dotyczące odpowiedzialności małoletnich poniżej 12. roku życia, tych powyżej tego wieku oraz rolę rodziców i opiekunów.
Odpowiedzialność małoletnich poniżej 12. roku życia
Artykuł 6.9 nowego Kodeksu cywilnego wprowadza zasadę nieodpowiedzialności małoletnich poniżej 12 lat. Bez względu na popełniony czyn lub wyrządzoną szkodę, dziecko w tym wieku nie ponosi odpowiedzialności cywilnej, jednak jego rodzice nadal są zobowiązani do naprawienia wyrządzonej szkody.
Złagodzona odpowiedzialność małoletnich od 12. roku życia
Zgodnie z artykułem 6.10, małoletni od 12. roku życia nadal ponoszą odpowiedzialność za swoje czyny, jednak sędzia ma szeroką swobodę w łagodzeniu wysokości odszkodowania lub nawet całkowitym zwolnieniu z obowiązku zapłaty.
Sędzia będzie kierował się zasadami słuszności, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy oraz sytuację ekonomiczną stron. Celem tej regulacji jest zapobieżenie sytuacjom, w których majątek małoletniego zostałby nadmiernie obciążony obowiązkiem pełnej naprawy szkody.
Jednak w przypadku, gdy odpowiedzialność małoletniego jest objęta ochroną ubezpieczeniową, sędzia nie będzie mógł całkowicie zwolnić go z obowiązku zapłaty ani ograniczyć odszkodowania poniżej kwoty gwarantowanej w polisie ubezpieczeniowej.
Rola rodziców, opiekunów i szkół
Nowy Kodeks wprowadza odrębne zasady odpowiedzialności rodziców i opiekunów, w zależności od wieku dziecka.
Małoletni poniżej 16. roku życia
Rodzice, opiekunowie prawni, adopcyjni oraz rodziny zastępcze, pod warunkiem że sprawują nad dzieckiem władzę, ponoszą odpowiedzialność bez konieczności wykazania winy za szkody wyrządzone przez małoletniego.
Ta odpowiedzialność obiektywna oznacza, że poszkodowany nie musi wykazywać, iż rodzice lub opiekunowie popełnili jakiekolwiek zaniedbanie – wystarczy, że szkoda została wyrządzona przez dziecko. Podstawą tej odpowiedzialności jest założenie, że osoby te powinny sprawować odpowiednią kontrolę i nadzór nad małoletnim.
Małoletni powyżej 16. roku życia
W tym przypadku odpowiedzialność rodziców lub opiekunów nie jest już automatyczna. Mogą oni uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli wykażą, że szkoda nie wynikała z ich zaniedbania. Przepisy te odzwierciedlają stopniowe zwiększanie odpowiedzialności nastolatków, którzy są uznawani za osoby coraz bardziej świadome konsekwencji swoich działań.
Odpowiedzialność szkół
Szkoły mają szczególną odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez uczniów podczas ich nadzorowania. Mogą jednak uniknąć odpowiedzialności, jeśli udowodnią, że w pełni dochowały należytej staranności w zakresie nadzoru i kontroli nad uczniami.
Podsumowanie
Nowa Księga 6 belgijskiego Kodeksu cywilnego wprowadza zróżnicowane podejście do odpowiedzialności małoletnich. Kluczowe zmiany obejmują:
- Całkowitą nieodpowiedzialność małoletnich poniżej 12 lat, przy jednoczesnym utrzymaniu odpowiedzialności rodziców za szkody wyrządzone przez dzieci.
- Odpowiedzialność małoletnich od 12. roku życia, jednak z możliwością jej złagodzenia przez sędziego, w zależności od okoliczności sprawy.
- Pełną odpowiedzialność rodziców i opiekunów za dzieci poniżej 16. roku życia, niezależnie od ich winy.
- Odpowiedzialność rodziców za nastolatków powyżej 16. roku życia, uzależnioną od wykazania zaniedbania.
- Specyficzną odpowiedzialność szkół za uczniów pod ich nadzorem, z możliwością zwolnienia się z odpowiedzialności w przypadku braku winy.
Celem reformy jest jednoczesna ochrona małoletnich oraz zapewnienie skutecznej rekompensaty dla ofiar. Dzięki możliwości modyfikowania wysokości odszkodowań sędzia może dostosować decyzję do konkretnej sytuacji, zapewniając sprawiedliwe rozstrzygnięcie.
