Jakie prawa przysługują małżonkowi pozostającemu przy życiu? Jak odblokować konta bankowe zmarłego po jego śmierci, w tym konto wspólne małżonków?

J

Małżonek nie jest spadkobiercą jak każdy inny. Przysługuje mu specjalny status. Mówi się, że jest „spadkobiercą rezerwowym”. Oznacza to, że prawo gwarantuje mu z urzędu część spadku. W związku z tym, co do zasady, nie może zostać wydziedziczony. Istnieje jednak jeden wyjątek – niegodność dziedziczenia.

Jaka część spadku przypada małżonkowi pozostałemu przy życiu?

To zależy od spadkobierców, z którymi musi podzielić spadek.

  • Jeśli małżonek dziedziczy w zbiegu  wraz z dziećmi, otrzymuje użytkowanie (usufruct) całego spadku. Dzieci dziedziczą natomiast własność pozbawioną prawa użytkowania (nue-propriété) w równych częściach.
  • Jeśli zmarły nie miał dzieci, ale pozostawił rodziców, wujków, ciotki, kuzynów lub kuzynki, małżonek dziedziczy pełną własność całego majątku wspólnego oraz prawo użytkowania na majątku osobistym zmarłego.
  • Jeśli zmarły nie pozostawił żadnych innych spadkobierców, małżonek dziedziczy pełną własność całego spadku.

Możliwe jest zwiększenie udziału spadkowego małżonka poprzez testament, jednak należy pamiętać o poszanowaniu części rezerwowej dzieci!

Rezerwa dziedziczenia małżonka

Rezerwa spadkowa małżonka wynosi połowę w użytkowaniu na całym spadku. W każdym przypadku obejmuje ona dom rodzinny oraz jego wyposażenie, nawet jeśli wartość tego użytkowania przekracza połowę wartości całego spadku.

Ta część może zostać mu odebrana w dwóch sytuacjach:

  1. Jeśli małżonkowie żyli oddzielnie przez ponad 6 miesięcy w dniu śmierci jednego z nich, a testator przed śmiercią wystąpił o rozdzielność miejsca zamieszkania w drodze aktu sądowego, i od tego czasu małżonkowie nie zamieszkali ponownie razem. Wola testatora musi być wyrażona w testamencie.
  2. Jeśli małżonkowie rozpoczęli procedurę rozwodu za obopólną zgodą, a jedno z nich zmarło w trakcie postępowania, zastosowanie znajdą zasady dziedziczenia określone w umowach przedrozwodowych

 

Jak odblokować konta bankowe zmarłego po jego śmierci?

1. Dlaczego konta są blokowane w przypadku śmierci?

Gdy tylko bank zostanie poinformowany o śmierci klienta, blokuje wszystkie jego konta bankowe. Jest to środek bezpieczeństwa, który ma na celu ustalenie, kto jest prawowitym spadkobiercą.

⚠️ Nie zostawiaj testamentu w sejfie, ponieważ po śmierci również on zostanie zablokowany! Nie ma także sensu wypłacać gotówki i przechowywać jej w sejfie – te środki również nie będą dostępne.

2. Jakie konta są blokowane?

  • Konta należące do zmarłego
  • Konta małżonka zmarłego
  • Konta wspólne zmarłego i jego małżonka
  • Konta wspólne zmarłego i osoby trzeciej (np. konkubenta)
  • Konta wspólne małżonka zmarłego i osoby trzeciej
  • Konta wspólne zmarłego, jego małżonka i osoby trzeciej

Nie ma znaczenia, czy małżonkowie byli objęci wspólnością majątkową, czy rozdzielnością majątkową – zarówno konta należące do zmarłego, jak i konta na nazwisko jego małżonka zostają zablokowane.

3. Jak odblokować konta bankowe?

Aby odblokować konta, bank musi otrzymać oficjalne zawiadomienie od spadkobierców. W tym celu należy przedstawić:

Certyfikat dziedziczenia, wydawany przez urzędnika Bureau de Securité Juridique, o ile spełnione są następujące warunki:

  • Zmarły nie pozostawił testamentu.
  • Zmarły nie zawarł umowy majątkowej małżeńskiej ani nie dokonał jej zmiany.
  • Nie ma spadkobierców niezdolnych do dziedziczenia (np. osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona).

Jeśli sprawa jest prosta, spadkobiercy mogą wystąpić do Bureau de securité Juridique. Jeśli jednak istnieje testament lub umowa majątkowa, konieczne będzie uzyskanie aktu dziedziczenia od notariusza.

Akt dziedziczenia, sporządzany przez notariusza

Zarówno certyfikat, jak i akt dziedziczenia wskazują osoby uprawnione do spadku.

4. Jak pokryć wydatki przed odblokowaniem kont?

Małżonek lub partner prawnie uznany za konkubenta może – bez konieczności przedstawiania aktu lub certyfikatu dziedziczenia – otrzymać zaliczkę na pilne wydatki.

Wypłacona kwota wynosi połowę środków znajdujących się na kontach, jednak nie więcej niż 5.000 €.

 

Jeśli ten temat Cię dotyczy lub masz pytania z tym związane, możesz napisać maila lub umówić konsultację za pomocą formularza. Zapraszamy do kontaktu!

o autorze

Agnieszka Sità

Nazywam się Agnieszka Maria Sità.
Jestem prawnikiem, absolwentką Wydziału Prawa i Kryminologii Uniwersytetu Łódzkiego, akredytowanym mediatorem rodzinnym przy Sądzie I Instancji w Brukseli, tłumaczem przysięgłym języka francuskiego oraz włoskiego oraz posiadam dyplom Uniwersytetu Paryż V studiów interdyscyplinarnych z Psychotraumatologii klinicznej oraz Wiktymologii oraz Centrum Psychotraumatologii Montoyer w Brukseli. Ukończyłam także podyplomowe studia z Praw Cudzoziemców organizowane w Brukseli przez ULB oraz ADDE, co jest mi niezwykle przydatne z punktu widzenia niesienia pomocy i wsparcia prawnego dla osób przybywających z Ukrainy do Belgii.
W 2018 roku otrzymałam uprawnienia Mediatora Długów w postępowaniu polubownym. Swój staż odbyłam w Centre d’Appui de la Ville de Bruxelles, gdzie miałam okazję poznać praktyczną stronę udzielania pomocy osobom znajdującym się sytuacji zadłużenia począwszy od kontroli poprawności i zasadności wezwań do zapłaty, poprzez weryfikację terminów przedawnienia aż po ostateczną negocjację z wierzycielem bądź komornikiem celem ustalenia jak najdogodniejszego planu spłat..Odbyłam roczną praktykę w Prokuraturze Okręgowej w Żninie jak i w kancelarii prawnej Marcinkowski i Wspólnicy w Łodzi. W Belgii mieszkam od ponad 18 lat, gdzie przez dłuższy czas pracowałam w instytucjach europejskich oraz dla polskich władz regionalnych.
Przez kilka lat pracowałam w bardzo zbiurokratyzowanym środowisku, gdzie tworzenie ogromnej ilości dokumentów, raportów, ankiet etc. uzmysłowiło mi, że nie czuję się komfortowo w tej „papierowo-biurowej” rzeczywistości. Zawsze lubiłam pracować z ludźmi i pisanie pism wydawało mi się jedynie środkiem a nie celem samym w sobie. Dlatego też, pomimo wielu obaw czy dam radę, zdecydowałam się w wieku 30-paru lat zrobić użytek wynikający z połączenia mojej pasji do psychologii klinicznej oraz prawa i stworzyć w Brukseli Interdyscyplinarne Centrum ‘PORADA’.
W 2019 roku zaproponowałam inicjatywę związaną z założeniem Stowarzyszenia Trampolina, którego celem w dalszym ciągu jest świadczenie usług prawno-psychologicznych dla Polonii mieszkającej w Belgii z tą różnicą, że jako Stowarzyszenie będące osobą prawną możemy przystępować do projektów, które pomogą nam w finansowaniu konsultacji dla osób znajdujących się w wyjątkowo trudnym położeniu.

Od roku 2018 współpracuję z kancelarią notarialną w Brukseli.

W roku 2020 Trampolina Asbl została partnerem projektu „Elles pour Elles. Kobiety dla kobiet. Przełam ciszę” dzięki, któremu istnieje możliwość skorzystania z bezpłatnych konsultacji dla osób doznających przemocy. Natomiast od 2023 roku Trampolina ASBL otrzymuje bezpośrednie subwencje z regionu Bruksela a od 2024 także od Regionu Walonia na prowadzenie projektu Elles pour Elles
Projekt ten spotyka się z bardzo dużym zainteresowaniem odpowiadającym zapotrzebowaniu na poradnictwo prawno-psychologiczne związane z przemocą oraz jej konsekwencjami na planie rodzinnym oraz finansowym.

W lutym 2020 roku zostałam wpisana na listę tłumaczy sądowych oraz przysięgłych języka francuskiego przy belgijskim Ministerstwie Sprawiedliwości.