Bycie niezależnym przedsiębiorcą w Belgii niesie ze sobą wiele wyzwań – w tym jedno bardzo konkretne ryzyko: odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za długi związane z działalnością gospodarczą. Na szczęście istnieje rozwiązanie, które pozwala chronić to, co najważniejsze – główne miejsce zamieszkania, czyli własny dom lub mieszkanie. Mowa o tzw. deklaracji o niewykonalności zajęcia (déclaration d’insaisissabilité de la résidence principale).
Na czym polega ta deklaracja?
To narzędzie prawne, które umożliwia osobie prowadzącej działalność gospodarczą w Belgii ochronę swojego głównego miejsca zamieszkania przed zajęciem przez komornika na wniosek wierzycieli zawodowych. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca popadnie w długi związane z działalnością, jego prywatne miejsce zamieszkania nie może zostać przejęte i sprzedane na pokrycie tych zobowiązań – pod warunkiem, że wcześniej złożył odpowiednią deklarację u notariusza.
Kto może z tego skorzystać?
Ta ochrona dotyczy osób fizycznych prowadzących działalność na własny rachunek, czyli:
-
budowlancow, handlowców i sklepikarzy,
-
rzemieślników,
-
przedstawicieli wolnych zawodów (np. lekarzy, psychologów, adwokatów),
-
a także członków zarządu spółek i menedżerów działających jako osoby niezależne (czyli nie na podstawie umowy o pracę).
Warunkiem jest prowadzenie działalności gospodarczej niezależnie, bez zatrudnienia na etacie.
Jak wygląda procedura? Co trzeba zrobić?
Aby skorzystać z tej ochrony, trzeba udać się do notariusza i złożyć oficjalną deklarację. Notariusz sporządza akt notarialny, w którym szczegółowo opisuje nieruchomość – główne miejsce zamieszkania przedsiębiorcy. Jeśli osoba samozatrudniona jest w związku małżeńskim, w akcie musi uczestniczyć również małżonek lub małżonka.
Deklaracja zaczyna obowiązywać od dnia wpisu do rejestru hipotecznego i obejmuje wyłącznie nowe zobowiązania zawodowe powstałe po tej dacie.
Co w przypadku, gdy dom jest jednocześnie miejscem pracy?
Często zdarza się, że niezależny przedsiębiorca wykorzystuje część swojego domu do prowadzenia działalności – np. gabinet lekarski, biuro rachunkowe, studio masażu. W takim przypadku należy jasno określić w deklaracji, która część domu jest przeznaczona do użytku prywatnego, a która zawodowego.
Wyróżniamy dwie sytuacje:
-
jeśli część zawodowa zajmuje mniej niż 30% powierzchni całkowitej – cały budynek może być uznany za nienaruszalny (czyli objęty ochroną),
-
jeśli część zawodowa zajmuje 30% lub więcej – tylko część mieszkalna może być chroniona. Wówczas notariusz musi sporządzić akty współwłasności (tzw. „statuty współwłasności”), a w razie potrzeby skorzystać z usług geodety, który dokładnie określi podział powierzchni.
Jakie długi obejmuje ochrona? A czego nie obejmuje?
Ochrona wynikająca z deklaracji dotyczy wyłącznie zobowiązań związanych z działalnością zawodową, i tylko tych, które powstały po złożeniu deklaracji.
Deklaracja nie chroni przed:
-
długami prywatnymi (np. kredyt konsumencki, karta kredytowa, zaległości alimentacyjne),
-
długami powstałymi przed złożeniem deklaracji,
-
zobowiązaniami wynikającymi z przestępstw lub wykroczeń – nawet jeśli były związane z działalnością zawodową,
-
tzw. długami „mieszanymi” – mającymi zarówno charakter prywatny, jak i zawodowy.
Dlaczego warto złożyć deklarację?
-
✅ Bo chroni najważniejsze – dom, rodzinę, bezpieczeństwo mieszkaniowe.
-
✅ Bo jest stosunkowo prosta do zrealizowania – wystarczy wizyta u notariusza.
-
✅ Bo obowiązuje do odwołania – nie trzeba jej odnawiać, ale można ją zmodyfikować.
-
✅ Bo daje spokój psychiczny – nawet w razie problemów finansowych związanych z działalnością.
Koszt
Koszt sporządzenia deklaracji o niewykonalności zajęcia nieruchomości zazwyczaj wynosi od 1500 € do 2000 €. Cena ta obejmuje opłatę za akt notarialny oraz formalności związane z przygotowaniem i realizacją aktu, takie jak wnioski o dane katastralne czy zaświadczenia wymagane przez urzędy.
Jeśli jesteś osobą samozatrudnioną w Belgii – prowadzisz własną działalność, gabinet, sklep, jesteś psychologiem, grafikiem lub terapeutą – warto wiedzieć, że możesz chronić swój dom przed zajęciem przez wierzycieli zawodowych. Deklaracja o niewykonalności zajęcia to skuteczne i dostępne narzędzie, które może ochronić Twoją rodzinę przed dramatem utraty mieszkania w przypadku niepowodzenia w biznesie.
Wartorozważyć złożenie tej deklaracji – zanim będzie za późno.
